سنگ کلیه یک بیماری مزمن و شایع در کشور ما محسوب می‌شود. اگر برخی از اوقات به صورت مزمن و یا به صورت حاد و ناگهانی درد در پشت یا پهلو، خون در ادرار، حالت تهوع و یا استفراغ در کنار درد شدید را تجربه کرده‌اید ممکن است به احتمال فراوان دچار سنگ کلیه شده باشید. البته ممکن است هیچ کدام از علائم سنگ کلیه را نیز تا کنون تجربه نکرده باشید و لی به صورت اتفاقی در معاینات و چکاپ و یا در طی یک سونوگرافی به وجود آن پی ببرید.
بیشتر سنگ‌های کلیه، سایزی مشابه یک دانه نخود دارند، اما این سنگ‌ها می‌توانند به اندازه یک دانه شن و یا حتی به بزرگی یک توپ تنیس نیز باشند. سنگ‌های کوچک معمولا از دستگاه ادراری شما عبور می‌کنند، اما ممکن است برای سنگ‌های بزرگ‌تر نیاز به جراحی و یا سنگ شکن نیز پیدا کنید. در این مقاله قصد داریم تا درباره سنگ کلیه و انواع آن اطلاعات مفیدی را کسب کنیم. در ادامه نیز با علائم سنگ کلیه و راه‌های پیشگیری و درمان آن، آشنا خواهیم شد.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه بلورهای جامدی هستند که از ترکیبات موجود در ادرار تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها ممکن است در کلیه و یا لوله‌های ادراری تشکیل شده و یا جای بگیرند. سنگ کلیه می‌تواند در دراز مدت جریان ادرار را مسدود کرده و باعث عفونت، آسیب کلیه یا حتی نارسایی کلیه شود. سنگ‌های کلیوی در اندازه‌های گوناگون و با ترکیبات گوناگونی توسط کلیه‌های انسان ایجاد می‌شوند. خطر ابتلا به سنگ کلیه برای مردان، یک مورد در ۱۰ مرد و برای زنان یک مورد در هر ۳۵ زن است. برآورد می‌شود که بین چهار تا هشت درصد از جمعیت جهان در طول عمر خود دچار این بیماری می‌شوند.
پس از ابتلای اولیه به این بیماری، احتمال ابتلا به سنگ دوم بین ۵ تا ۱۰ درصد در سال است. ۳۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که برای اولین بار به سنگ کلیه دچار شده‌اند، در عرض ۵ سال آینده به سنگ دوم نیز مبتلا خواهند شد. پس از پنج سال اگر موردی اتفاق نیافتد، خطر ابتلای فرد به این بیماری کاهش می‌یابد. با این حال، برخی از افراد در تمام زندگی خود از این بیماری و علائم سنگ کلیه به صورت مزمن رنج می‌برند.
انواع سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه انواع گوناگونی دارند. چهار نوع عمده سنگ کلیه وجود دارد که عبارت است از:
سنگ‌های تشکیل شده از کلسیم: این سنگ‌ها توسط کلسیمی که توسط استخوان‌ها و ماهیچه‌ها جذب نمی‌شود، ساخته می‌شود. سنگ‌هایی که از کلسیم همراه با اگزالات یا فسفات تشکیل شده است، شایع‌ترین سنگ‌های کلیه هستند.
سنگ‌های حاوی منیزیم و مواد زائدی مانند آمونیاک: این سنگ‌ها سنگ‌های استروویت نامیده می‌شوند و پس از عفونت ادراری تشکیل می‌شوند.
سنگ‌های اسید اوریک: این سنگ‌ها اغلب به دلیل خوردن مقادیر بسیار زیاد غذاهای پروتئینی ایجاد می‌شوند.
سنگ‌های سیستین: این سنگ ها نادر و ارثی هستند.
علائم سنگ کلیه چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به سنگ کلیه به خصوص در مراحل اولیه و سنگ‌های با اندازه کوچک، هیچ علامتی ندارند. با این حال، برخی از افراد علائمی را تجربه می‌کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یکی از مهم‌ترین علائم سنگ کلیه دردهای معروف در این بیماری است. درد گیرا و وسیع در پشت بدن و پهلوها که به عنوان «کولیک کلیوی» شناخته می‌شود. این درد به طور معمول درست در زیر دنده‌ها در یک طرف و گاهی اوقات به سمت کشاله ران ادامه پیدا می‌کند. این درد ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث تهوع و استفراغ در فرد شود.
- خون در ادرار
- تغییر رنگ ادرار به صورتی و یا قهوه‌ای
- تکرر ادرار و یا در مواردی کم شدن حجم ادرار
- ادرار کدر یا بدبو
- لرز، تعریق و تب در صورتی که ادرار عفونی شود.
- دفع سنگ‌های کوچک مانند شن در ادرار که اغلب در اثر سنگ‌های اسید اوریک ایجاد می‌شوند.
- احساس نیاز فوری به ادرار کردن به دلیل وجود سنگ در خروجی مثانه.
درمان سنگ کلیه چگونه است؟
اکثر سنگ‌های کلیه، بدون جراحی قابل درمان هستند. ۹۰ درصد سنگ‌ها در عرض ۳ تا ۶ هفته خود به خود دفع می‌شوند. در این شرایط تنها درمان مورد نیاز، داروهایی برای تسکین درد است. با این حال، این درد می‌تواند آن قدر شدید باشد که ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و داروهای مسکن بسیار قوی باشد.
سنگ‌های کوچک معمولا در کلیه مشکلی ایجاد نمی‌کنند، بنابراین اغلب نیازی به برداشتن آنها نیست. پزشک متخصص، در درمان سنگ کلیه بهترین فردی است که می‌تواند به شما در مورد درمان و روش‌های آن توصیه نماید.
اما اگر سنگی دفع نشد و علائم سنگ کلیه برای مدتی ادامه داشت و جریان ادرار را مسدود کرد یا باعث خونریزی یا عفونت شد، ممکن است پزشک برای برداشتن سنگ، از راه‌های مختلف اقدام نماید. تکنیک‌های جدید جراحی در این مورد، زمان بستری شدن در بیمارستان را به ۴۸ ساعت کاهش داده است. درمان‌های توصیه شده در این موارد، عبارت است از:
سنگ شکنی برون بدنی (ESWL): در این روش از امواج اولتراسوند برای شکستن سنگ کلیه به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شود تا بتواند همراه با ادرار خارج شود. ESWL برای سنگ‌هایی با اندازه کمتر از ۲ سانتی متر استفاده می‌شود.
نفرولیتوتومی از راه پوست: در این روش که برای سنگ‌های بزرگ‌تر از ۲ سانتی متر به کار می‌رود، یک برش کوچک در پشت کمر ایجاد می‌شود، سپس از ابزار مخصوصی برای برداشتن سنگ کلیه استفاده می‌شود.
برداشتن سنگ با روش آندوسکوپی: در این روش ابزاری به نام آندوسکوپ در مجرای ادرار قرار می‌گیرد و به مثانه و سپس به جایی که سنگ قرار دارد منتقل می‌شود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا سنگ را از مجرا و یا داخل کلیه جدا کند یا آن را بشکند تا سنگ راحت‌تر دفع شود.
جراحی: اگر هیچ یک از این روش‌های بالا مناسب نباشد، ممکن است نیاز به برداشتن سنگ با استفاده از جراحی سنتی باشد. برای این کار نیاز به برش در ناحیه پشت برای دسترسی به کلیه و حالب برای برداشتن سنگ است.
برای پیشگیری از علائم سنگ کلیه چه اقداماتی انجام دهیم؟
سنگ کلیه یکی از بیماری‌های شایع به خصوص در بین مردان جوان و میانسال ایرانی است. علائم سنگ کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد اما در موارد اولیه این بیماری، ممکن است علامت خاصی نداشته باشید. برای جلوگیری از این بیماری، همیشه و در هر شرایطی سعی کنید آب فراوان بنوشید. مصرف مایعات باید در حدی باشد که حجم ادرار را بیش از دو لیتر در روز نگه دارد. این کار، با کاهش غلظت مواد شیمیایی سنگ ساز در ادرار، خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.
همچنین اگر کلیه سنگ ساز دارید، برای کاهش خطر ابتلای مجدد به سنگ‌های حاوی کلسیم، بهتر است که مصرف نمک خود را کاهش دهید. توجه داشته باشید که بهتر است فقط در صورت دستور پزشک، مصرف کلسیم خود را به کمتر از یک رژیم غذایی معمولی، کاهش دهید.
رژیم غذایی کم کلسیم برای جلوگیری از عود سنگ کلیه مفید نبوده و ممکن است مشکل پوکی استخوان ایجاد کند. برای راهنمایی‌های بیشتر و نیز خواندن مقالات مرتبط می‌توانید به بخش وبلاگ سایت یخ پد مراجعه نمایید. در وب سایت ما، همچنین شما می‌توانید با انواع کالاهای پزشکی و مرتبط با سلامت آشنا شده و به صورت آنلاین خرید خود را انجام دهید.
کلمه کلیدی:
